Бекітемін
Федоров ОАКЖ
кітапханаларымен қолдану
ережесі
1. Жалпы ережелер
1.1 Федоров ОАКЖ кітапханаларымен қолдануына бірүлгідегі ережесімен кітапханада қолдануына сәйкес осы ереже өңделген.
1.2 Кітапхана мәдени-ағартушылық мекемесі болып табылады, кітаптармен қоғамдық қолдануды ұйымдастырады, кітапхана қорын құратын мерзімділік басылымдар мен басқада материалдар.
1.3 Кітапхана қоры Қазақстан Республикасының мемлекеттік меншігі болып табылады және мемлекеттің қарамағында болады.
Қазақстан Республикасының алдағы экономикалық, әлеуметтік және рухани үдерістің мақсатында кітапханалар өзінің қорларын тиімді қолдануды қамтамасыз етуде.
1.4 Кітапханалармен қолдануға азаматтар, кәсіпорындар, ұйымдар құқылы. Ол ақпараттың қазіргі әдістерімен қолдануға мүмкіндігін, оның желісімен, кітапхананы көпшілікке қолды етіп қамтамасыз етеді.
1.5 Кітапханамен қолдану тегін. Қосымша қызметтер және жұмыстың басқа түрлері ақылы болуы мүмкін. Қазақстан Республикасының заңнамасымен сәйкес ақылы қызметің тізбесі және олардың төлеу мөлшері орнатылған тәртіпте анықталады.
2.Оқырмандардың жазылу ережесі. Оқырмандардың міндеті мен құқығы.
1.6 Кітапханаға жазылу ережесі:
- Оқырмандар демалысы немесе жұмысы, оқуы, тұратын орны бойынша кітапханамен қолдануына болады;
- Азаматтар, кітапхана қызмет көрсететін аймақта уақытша тұрып жатқандар, оқу залдарында кітапхана қорымен қолануға құқылы. Ерекше жағадайда осындай оқырмандарға басылымды үйге беруге мүмкін, бірақ кепілдік сомасына, оның мөлшері кітапханамен белгіленеді.
- ОАКЖ кітапханасы 15 тен 21 жасқа дейінгі қыздар мен ұлдарға қосымша қызмет көрсетеді, БК басқасы. Кітапханаға жазылу кезінде жеке кәулігі құжаты ұсынылады.
- Мектепке дейінгі және 1-9 сыныптарының оқушыларына БК қызмет көрсетіледі. БК ауылдық жерде жоқ кезінде, олар ересектерге арналған кітапханамен қолдануға құқылы. Ондай жағдайда кітапханада тиісті бөлімдер құрылған. 10-11 сынып оқышылары өздерінің қалаулары бойынша БК қолданулары болады.
- Балалар оқуының басшылары: ұстаздар, тәрбиешілер, мектепке дейінгі мекеменің қызметкерлері, сондай-ақ ата-аналар тиісті әдебиеттерді алу үшін БК қолдануға болады. Кітапхана ішінен отбасы формулярын ашу мүмкін болады.
- Ұлы Отан соғысына қатысушылар мен мүгедектер, еңбек мүгедектері кезектен тыс қызмет көрсетілуне құқылы. Қажетті жағдайда басылымды беруіне және айырбастауына олардың үйінде кітапхана қызметкерлерімен немесе кітапхананың белсенді мүшелерімен жүргізіледі.
- Кітапханаға жазылу үшін азаматтар жеке кәуліктерін немесе оны ауыстыратын басқа құжаттарды көрсетеді және оқырмандық формулярын ресімдеуге үшін қажетті мәліметтерді хабарлайды. 16 жасқа дейінгі балалар кітапханаға оның ата-аналарымен немесе қамқоршыл адамдардың ұсыныс кепілдігі негізінде жазылады. Балалар, оқу мекемесінің немесе емделу мекемесінің қадағалауында тұрғандар, осы мекеменің өтінішхаты бойынша жазылады.
- Оқырман кітапханаға жазылу кезінде кітапхананың қолдану ережесімен танысуға және оның міндеттерін орындау туралы өзінің оқырман формулярында қол қоюмен бекіту.
- Оқырман үйге 5 шығарма баспасын соның екеуін 15 күндей мерзімге көркемдік шығарманы, 30 күнге дейін студентерге оқуға алуға болады. Оқу залында берілетін шығарма баспаның саны, оны оқу залында оқитындар үшін шектелмейді.
Жаңа журналдармен және басқада шығарма басылымына сұраныстың артуына байланысты қолдану мерзімі кітапханамен белгіленеді.
- Анықтамалық басылымның жалғыз даналары, сирек және құнды шығармалар үйге берілмейді, онымен оқу залында қолданады.
2.2 Оқырман құқылы:
- Шығарма баспасы мен басқада материалдармен екі рет қатарынан қолдануға, егерде оларға басқа оқырмандар жағынан сұраныс болмаса мерзімін ұзартуға болады.
- Кітапхана қорынан оқу залында қолдану үшін немесе уақытша шығарма баспасын үйге алып қолдануға, өз еркімен оқуын таңдауға, сондай-ақ библиографиялық, анықтамалық- ақпараттық қызмет көрсетуге және кітапханамен көрсетілітін қызмет түрлерімен қолдануға мүмкіндіктері бар.
- Кітапханамен өткізілетін оқырмандық іс-шараға қатысуға болады.
- Кітапханамен қоғамдық басқару органдарында қатысу және кітапхана жұмысын жақсарту жөнінде ұсыныстар енгізу: оқырмандық кеңесте және бірлестікте.
- Жұртшылықтың қолдануына олардың жекеменшіктегі тұрған шығарма баспасын ұсыну, кітапхананың материалдық базасын нығайтуға ерікті жарналар енгізу. Кәсіпорын, мекеме, ұйым, кәсіпкерлер іс-шараның тұтас немесе бөлек жұмысында кітапханың демеушілері болуға болады.
2.3 Оқырмандар міндетті:
- Кітапхана қорынан алынған шығармалық баспаға ұқыпты қарауға; оларды сақталуына әрқашанда қамқорлық пен ықылас бөлуге, ешқандай белгі қоймауға, оргшынысыз калькалауға. Кітапхана ғимаратынан сондай-ақ, егерде олар оқырман формулярында немесе басқада есептік құжаттарында жазылмаса, оқырман залынан шығармауы керек, олар қойылған мерзімде қайтаруға.
- Каталог пен картотекадан карточканы алып шықпау, қорды орналастыруды ашық мүмкіндікті бұзбауға.
- Шығарма баспаны алу кезінде оқырман оларды мұқият қарап шығуы керек және қандай да ақаулықты тауып алған жағдайда ол туралы кітапханашыға хабарлау қажет, ол тиісті белгі қоюға міндетті.
- Оқырман, мектепке дейінгі және кіші мектеп жастағыдан басқаларға, өзінің оқырмандық формулярында немесе басқа есептік құжатында әрбір алған абонементегі данаға қол қояды. Кітапханаға оны қайтару кезінде оқырманның қолхаты өзінің қатысуымен кітапханашының қолымен өтеуге.
- Кітапхана заттарына ұқыпты қарауға, басқада оқырмандармен тәртіпті сақтауда себепші болу және кітапхана бөлмесінде қоғамдық тәртіпті және тазалықты сақтауға.
2.4 Оқырмандарға рұқсат етілмейді:
- Бақылау аймағына сыртқы киімде, қолшатырмен, портфельмен, пакеттермен және 20-
- Кітапханаға шығарма баспаны және басқа материалдарды - сурет, шағын фильмдер, шағын афишаларды жән оларды бақылау парағындағы жазусыз кіргізуге.
- Залдарда берілген әдебиеттерді басқада тұлғаларға беріп жіберуге, оқу залынан шығарма баспаны және басқа материалды шығаруға.
- Каталогтар мен картотекадан карточкаларды шығаруға және оларға белгі қоюға, баспаны ашық мүмкіндікті сөрелерінде орналастыру тәртібін бұзуға.
- Кітапхана бөлмелерінде темекі тартуға.
2.5 Оқырмандардың жауапкершілігі:
- Осы ережелермен және Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес кітапхана қорына зияндық тигізген тұлға материалдық және басқада жауапкершілікке жауапты болады,.
- Кітапхана қорынан шығарма баспасын және басқа материалдарды жоғалтқан азаматтар, кәсіпорындар, мекемелер немесе оған толтырымсыз зиян келтірілгендер, оған ұқсас шығармалармен айырбастау міндетті, сонын ішінде жоғалған баспаның көшірмесімен, не айырбастау мүмкіндігі болмаса, оның бағалы құнынан он мәрте мөлшерде орынын толтыру.
- Шығарма баспасын немесе кәмелетке толмағандардың балалар әдебиеттерінен басқа материалдарды толымсыз бүлдіргеніне немесе жоғалтқаны үшін олардың ата-аналары, оқу мекемелері, тәрбиелік немесе емделу мекемелер, кімнің қадағалауында олар болса солар жауапты болады.
- Осы ережелерді бұзған үшін оқырмандар кітапханалық қорлардан белгілі мерзімге дейін кітапхананың әкімшілігі белгілеген қолдану құқығынан айырылуы мүмкін:
1. Кітапханаға тиесілі шығарма және басқа материалдарды алып шығу немесе оған толымсыз зияндық келтіргені шін | Қайта жазылуына оқуы немесе жұмыс орны бойынша хабарлау және кітапханамен қолдану құқығынан айыру, тергеу органдарына материалдарды жіберу |
2. Кітапхана қорынан шығарма баспасын және басқа материалдарды бұзылуы үшін. а/ мәтінді астын сызғаны, қосымша беттің алуға, беттерін жыртқан үшін б/ кітап мәтінінде және басқа басылымдағы белгіні оргшынысыз калькалау үшін
| Оқуы немесе жұмыс орны бойынша хабарлау, қайта жазылу құқығынан және кітапханамен қолдану құқығынан айыру Кітапханамен қолдану құқығынан 3 айға дейін айыру |
3/ кітапхана ғимараттарында қоғамдық тәртіпті бұзған үшін | 1 жылдан 3 айға дейін кітапханамен қолдану құқығынан айыру |
4/ баспанамен қолдану мерзімін өткізіп алғаны үшін | Ескерту. Әдебиетті қайтаруына байланысты оқырман барлық шығындарды өтейді |
5/ Лауазымды тұлғаның талаптарын орындауға және оларға деген қарым- қатынастың дөрекілік танытуына бас тарту, басылым баспасын басқа кітапханалар ғимараттарына алып шығу үшін. | 1 жылдан 6 айға дейін ескерту немесе кітапханамен қолдану құқығынан айыру |
2.5 Қазіргі ережені жеке оқырмандармен бұзу туралы материалдарды еңбек ұжымдарында, қоғамдық ұйымдарда, жұмыста, оқуда немесе тұратын орны бойынша қарастыруға жіберуге болады.
3.Оқырмандарға қызмет көрсету жөнінде кітапхананың міндеттері мен құқығы.
3.1 Кітапханалар міндетті:
- әртүрлі тұрғын топтарын молынан кітапханаға тарту шаралар қабылдау, кітапханалармен ұсынылатын барлық қызмет түрлері туралы тұрғындарды ақпараттандыру:
- оқырмандарды қорлармен қолдану мүмкіндігімен қамтамасыз ету;
- оқырмандармен тілдесудің әртүрлі түрін қолдану үшін кітапханалық, библиографиялық, анықтамалық- ақпараттық қызмет көрсетуді және әдебиеттер мен басқа материалдарды насихаттауды жүзеге асыру;
- балалар мен жастарды оқуға, кітапқа деген сүйіспеншілікті оятуға, өзінің өлкенеде, білімге деген ұмтылысқа, адамгершілікке жоғарғы тәрбиелеуіне мүмкіндікті туғызуға, Қазақстан Республикасының мемлекеттік тілің меңгеруге бағыттауға;
- оқырмандарға жоғарғы мәдени қызмет көрсетуді қамтамасыз етуге, ауызша кеңес, сұхбат беру жолмен қажетті баспаны және басқа материалдарды таңдауда оларға көмек көрсету, олардың қолдануына анықтамалық библиографиялық аппараттарды, кітаптық көрмелерді, іс-шараның жаңа түсімдерін және басқа материалдарды қарастыруға мүмкіндік жасау;
- кітапхана қорлардың тиімді қолдануын және сақталуын қамтамасыз ету.
- оқырмандарға берілген шығарма баспаны және басқа материалдарды кітапханаға өз уақытында қайтаруды жүйелі түрде бақылып отыру.Бөлек жағдайда олардың қолдану мерзімін қысқарту;
- «Тарихи мен мәдениет мұраны қолдану және сақтау туралы» заңнаманы сақтаумен шығарма баспасының тарихи және мәдени мұралары болып табылатын, олардың сақталуын және тиімді қолдануын қамтамасыз ететін, белгіленген ережелерге сәйкес кітапхана қорындағы шығарма баспаны есеп алу, сақтау және қолдануды жүзеге асыру;
- өткенде оған берілген шығарма баспаны алған кейін ғана оқырманға кезекті шығарма баспаны үйге беру болады, оның қолдану мерзімі өткен;
- шығарма баспаны қолдану мерзімі өткеннен кейін оқырманға 10 күндік мерзімінде оны кітапханаға қайтару қажетігі туралы немесе оның қоладану мерзімін ұзартуды ескерту. Егерде шығарма баспасы бұл мерзімде кітапханаға қайтарылмаса, онда оқырманға оны қайтару немесе 10 күн ішінде мазмұны және құндылығы бойынша бағаласпен айырбастау туралы жазбаша талабын жіберу;
- жоғалғанда немесе жыртылғанда шығарма баспанын немесе басқа материалдардың белгілеген бағасы есептік құжаттарда нақтысынан төмен жағадайда оның бағасы нарықтық бағасы бойынша анықталады;
- оқырманмен келісу кезінде өз ерікпен жоғалған шығарма баспаны 10 есе құнын төлеуге, ал көрсетілген соманы тікелей кітапхана кассасына төлеу. Алынған сомаға кіріс ордері құрылады, ал оқырманға квитанция беріледі.
- Оқырманнан өндіріп алынған сомасы, кітапхананың қазіргі шотына жіберіледі.
- Кітапхана қорына келтірілген залалдың орының толтыруға түсетін ақшалай қаражатты, баспаны қапсыруға және қалпына келтіруге және басқада іс-шараларға, кітапхана қорын толтыруға шығындалады, оның сақталуын қамтамасыз етеді.
- Әрбір кітапханалар арнайы жұмыс тізіміне сәйкес бекітілу бойынша оқырмандар үшін кітапханалар ашық.